“Giàu trồng mít, khá trồng dổi” – Câu tục ngữ của cha ông ta từ xa xưa đã khẳng định giá trị kinh tế tiềm năng từ loại cây này. Trên mảnh đất hình chữ S, cây dổi xanh không chỉ là loài cây bản địa quen thuộc mà còn là “lối mở” thoát nghèo, làm giàu cho bà con nông dân. Vậy đâu là kỹ thuật trồng cây dổi lấy hạt, lấy gỗ hiệu quả? Hãy cùng “Nongnghiepvietnam.org” khám phá bí quyết trong bài viết dưới đây!
Đặc điểm và giá trị kinh tế của cây dổi
Loài cây thân gỗ “vua” với giá trị kinh tế vượt trội
Sừng sững, hiên ngang giữa núi rừng Tây Bắc là hình ảnh cây dổi xanh (danh pháp khoa học: Michelia mediocris) – loài cây thân gỗ lớn thuộc họ Mộc lan (Magnoliaceae). Với chiều cao ấn tượng lên đến 30m, đường kính thân hơn 1m, cây dổi sở hữu thân hình thẳng tắp, tròn đều, tán lá rộng sum suê.
Hiện nay có rất nhiều nơi đã khảo nghiệm thành công và cho đến những kết quả bất ngờ về việc phát triển kinh tế bằng trồng cây giổi xanh. Ảnh minh họa
Hình ảnh những cây dổi xanh vươn mình mạnh mẽ giữa đại ngàn Tây Bắc.
Gỗ dổi – “Vua” của các loại gỗ
Gỗ dổi từ lâu đã nổi tiếng với hương thơm đặc trưng, thớ gỗ mịn, màu sắc vàng óng tự nhiên, vân gỗ đẹp mắt, sắc nét. Không chỉ vậy, gỗ dổi còn được lòng người dùng bởi trọng lượng nhẹ, độ bền cao, khả năng chống mối mọt, cong vênh tuyệt vời. Nhờ những ưu điểm nổi bật này, gỗ dổi được giới chuyên gia đánh giá cao về giá trị kinh tế và được ứng dụng rộng rãi trong đời sống.
Ông Nguyễn Văn An – Chuyên gia về gỗ tại Viện Nghiên cứu Lâm nghiệp Việt Nam chia sẻ: “Gỗ dổi là một trong những loại gỗ quý hiếm của Việt Nam, được người tiêu dùng ưa chuộng bởi vẻ đẹp sang trọng, độ bền vượt trội. Trong tương lai, gỗ dổi được dự đoán sẽ tiếp tục là loại vật liệu được săn đón trên thị trường.”
Gỗ dổi thường được sử dụng để làm nhà gỗ, sàn gỗ, đóng đồ nội thất cao cấp hay chế tác các sản phẩm mỹ nghệ độc đáo, mang lại giá trị kinh tế cao.
Hạt dổi – “Gia vị vàng” của núi rừng Tây Bắc
Không chỉ cho gỗ quý, hạt dổi còn được đồng bào dân tộc Mường xem là một loại gia vị độc đáo và bài thuốc quý trong điều trị bệnh. Hương vị đặc trưng của hạt dổi là sự kết hợp tinh tế giữa vị cay nồng, thơm ấm, tạo nên nét đặc trưng riêng trong ẩm thực Tây Bắc.
Tuy nhiên, không phải loại dổi nào cũng cho hạt có thể sử dụng làm gia vị. Hiện nay, có 2 loại dổi phổ biến là dổi ăn hạt (Michelia tonkinensis) và dổi xanh (Michelia mediocris). Trong đó, hạt của cây dổi xanh không ăn được do có vị đắng.
Kỹ thuật trồng cây dổi
1. Xác định thời vụ trồng
Việc lựa chọn thời vụ trồng phù hợp là yếu tố tiên quyết, quyết định đến sự sinh trưởng và phát triển của cây dổi.
Dưới đây là thời vụ trồng cây dổi được bà con nông dân áp dụng phổ biến:
- Miền Bắc: Vụ Xuân (tháng 3- tháng 6) hoặc đầu vụ Hè
- Bắc Trung Bộ: Tháng 10 – tháng 11
- Đông Nam Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên: Tháng 6 – tháng 8
2. Lựa chọn cây giống
Trên thị trường hiện nay phổ biến 2 loại cây dổi giống là cây dổi thực sinh và cây dổi ghép.
| Cây dổi thực sinh | Cây dổi ghép | |
|---|---|---|
| Ưu điểm | Giá rẻ hơn, vốn đầu tư thấp, tuổi thọ cao (có thể lên đến vài trăm năm), chiều cao tối đa ấn tượng (30m). | Cho thu hoạch sớm (sau 2.5 – 3 năm), tỷ lệ đậu quả cao (đạt 100%). |
| Nhược điểm | Thời gian cho thu hoạch lâu (6 – 8 năm), tỷ lệ đậu quả không ổn định (khoảng 95 – 98%), sản lượng hạt không cao. | Tuổi thọ cây thấp hơn (25 – 30 năm), chiều cao hạn chế (5 – 7m), sản lượng gỗ thấp. |
Tùy vào mục đích và điều kiện kinh tế, bà con có thể lựa chọn loại giống phù hợp.
3. Chuẩn bị đất trồng
Yêu cầu về điều kiện tự nhiên
Cây dổi xanh sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm, nhiệt độ trung bình năm dao động từ 20 – 25 độ C, lượng mưa trung bình năm 1500 – 2500mm. Loài cây này thường phân bố ở các vùng đồi núi thấp, độ cao dưới 700m so với mực nước biển.
Lựa chọn loại đất
Cây dổi xanh ưa đất sâu, ẩm, thoát nước tốt, tầng canh tác dày. Loại đất lý tưởng nhất là đất feralit đỏ vàng, đất phù sa ven suối.
4. Kỹ thuật trồng
Kỹ thuật trồng theo băng
- Áp dụng cho: Khu rừng nghèo dinh dưỡng, rừng non mới phục hồi hoặc rừng thiếu tái sinh.
- Thực hiện:
- Làm băng theo đường đồng mức (địa hình dốc >15 độ) hoặc theo hướng Đông – Tây.
- Đào hố kích thước 40x40x40cm trước 1 tháng, lấp hố trước 10 – 15 ngày.
- Trồng 1 hàng cây trên mỗi băng, cây cách cây 4m.
Kỹ thuật trồng theo đám
- Áp dụng cho: Quần thể rừng có diện tích đám trống tối thiểu 200m2.
- Thực hiện:
- Phát sạch thực bì trong đám trống.
- Chặt bỏ cây dây leo, cây tán lớn xung quanh đám trống.
- Đào hố 40x40x40cm trước 1 tháng, lấp hố trước 10 – 15 ngày.
- Trồng cây cách cây 4m.
Kỹ thuật trồng rừng dổi quy mô kinh doanh gỗ lớn
- Áp dụng cho: Đất rừng sau khai thác hoặc trảng cây bụi phục hồi sau nương rẫy.
- Thực hiện:
- Trồng hỗn loài dổi với keo lá tràm, keo lai (1 hàng dổi xen kẽ 1 hàng keo).
- Làm luống theo đường đồng mức (địa hình dốc > 15 độ) hoặc rạch trồng theo hướng Đông – Tây (địa hình bằng phẳng).
- Phát sạch, băm nhỏ thực bì.
- Đào hố 60x60x60cm (địa hình bằng phẳng) hoặc 40x40x40cm (địa hình dốc) trước 1 tháng, lấp hố trước 15 ngày.
5. Chăm sóc cây dổi
Năm thứ nhất
- Phát quang thực bì, cỏ dại, dây leo xâm lấn sau khi trồng 3 tháng.
- Xới đất xung quanh gốc cây (bán kính 1m).
Năm thứ hai
- Vụ Xuân: Phát cây leo bụi.
- Đầu mùa mưa: Vun gốc (bán kính 1m), bón phân NPK (5:10:3) với lượng 200g/cây.
- Cuối mùa mưa: Phát quang thực bì, dây leo, cây bụi.
Năm thứ ba
- Vụ đầu Xuân: Phát quang thực bì, dây leo, cây bụi xâm lấn.
- Lần 2: Thực hiện các công việc như lần 1, kết hợp xới gốc, bón phân NPK.
- Điều chỉnh mật độ cây trồng xen canh: Nếu cây trồng xen phát triển mạnh, cần điều chỉnh mật độ để tránh cạnh tranh dinh dưỡng với cây dổi.
Từ năm thứ tư
- Phát dây leo, cây bụi.
- Loại bỏ cây sâu bệnh, cây tán lớn không mục đích.
6. Phòng trừ sâu bệnh hại
Các loại sâu bệnh thường gặp
- Sâu đục nõn
- Sâu ăn lá
- Xén tóc
- Sâu đục thân
- Mối
- Dế
Hướng dẫn quy trình kỹ thuật trồng cây dổi lấy hạt, lấy gỗ 2
Hình ảnh sâu bệnh hại cây dổi (Nguồn: baodantoc.vn)
Biện pháp phòng trừ
- Thường xuyên kiểm tra vườn, bắt sâu vào buổi sáng.
- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đặc trị cho từng loại sâu bệnh hại (nếu cần thiết).
- Phòng trừ mối: Phun thuốc LORSBANE-50EC hoặc SUMICIĐINE-20EC (pha loãng 4 lít thuốc với 70 lít nước) vào hố trước khi trồng 10 – 15 ngày.
- Phòng trừ dế: Rắc bả (90% cám gạo rang + 10% phân ngựa, bò khô + 11/000 BAĐAN-95 sp) xung quanh gốc cây sau khi trồng.
7. Thu hoạch và sơ chế, bảo quản
- Thu hoạch: Nhặt quả quanh gốc hoặc dùng sào chọc cho quả rụng.
- Sơ chế, bảo quản:
- Phơi khô quả, tách lấy hạt.
- Bảo quản hạt nơi khô ráo, thoáng mát.
- Rang chín, xay nhỏ hạt trước khi sử dụng.
Kết luận
Trồng cây dổi lấy hạt, lấy gỗ là hướng đi kinh tế bền vững, mang lại nguồn thu nhập cao cho bà con nông dân. Hy vọng với những chia sẻ chi tiết về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây dổi từ “Nongnghiepvietnam.org”, bà con sẽ gặt hái được mùa bội thu.
Hãy cùng chia sẻ kinh nghiệm trồng cây dổi của bạn bằng cách để lại bình luận bên dưới bài viết. Và đừng quên ghé thăm “Nongnghiepvietnam.org” thường xuyên để cập nhật những kiến thức bổ ích về trồng trọt, chăn nuôi bạn nhé!
