Chào các bạn, những người nông dân cần mẫn và yêu thích trồng trọt! Hôm nay, “Nongnghiepvietnam.org” sẽ chia sẻ đến các bạn kỹ thuật trồng cải bắp – một loại rau phổ biến và được ưa chuộng tại Việt Nam. Với mong muốn giúp bà con có được vụ mùa bội thu, bài viết này sẽ cung cấp chi tiết quy trình trồng và chăm sóc cây cải bắp từ A đến Z. Hãy cùng theo dõi nhé!
Phần I: Đặc Điểm và Yêu Cầu Ngoại Cảnh Của Cây Cải Bắp
1. Đặc điểm thực vật học
Cải bắp, hay còn gọi là bắp cải, là cây trồng ngắn ngày, thuộc họ Cải. Điểm đặc biệt của loại cây này là có chỉ số diện tích lá cao, hệ số sử dụng nước lớn và bộ rễ chùm phát triển mạnh mẽ. Khả năng phục hồi của lá cải bắp cũng rất đáng nể. Theo các chuyên gia nông nghiệp, “khi cắt 25% diện tích bề mặt lá ở giai đoạn trước cuốn bắp, năng suất vẫn đạt 97-98% so với không cắt.” Điều này cho thấy khả năng sinh trưởng mạnh mẽ của cải bắp.
2. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh
- Nhiệt độ: Hạt giống cải bắp nảy mầm tốt nhất ở nhiệt độ 18-20°C, trong khi cây phát triển thuận lợi nhất ở 15-18°C.
- Độ ẩm: Cải bắp ưa ẩm, độ ẩm đất thích hợp là 75-85%, độ ẩm không khí 80-90%. Tuy nhiên, đất quá ẩm (trên 90%) kéo dài 3-5 ngày sẽ khiến rễ cây bị nhiễm độc do thiếu oxy.
- Đất đai: Cải bắp sinh trưởng tốt trên đất thịt nhẹ, cát pha, tốt nhất là đất phù sa bồi, pH: 5,6-6,0.
- Dinh dưỡng: Là cây có lượng sinh khối lớn nên cải bắp cần được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng. Việc bón phân đầy đủ và cân cân đối là rất cần thiết để cây sinh trưởng tốt, cho năng suất cao.
Phần II: Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cải bắp
1. Giống
Tại Lâm Đồng, giống cải bắp được trồng phổ biến nhất là Shotgun và Green Nova. Ngoài ra, nông dân cũng canh tác một số giống khác như bắp cải tim, bắp cải tím…
Tiêu chuẩn chọn giống cải bắp:
| Giống | Độ tuổi (ngày) | Chiều cao cây (cm) | Đường kính cổ rễ (mm) | Số lá thật | Tình trạng cây |
|---|---|---|---|---|---|
| Cải bắp | 20-28 | 10-12 | 1,5-2,0 | 4-6 | Cây khỏe mạnh, không dị hình, không bị dập nát, rễ trắng quấn đều bầu, ngọn phát triển tốt, không có biểu hiện nhiễm sâu bệnh, đặc biệt là bệnh sưng rễ (do nấm Plasmodiophora brassicae.W) |
2. Chuẩn bị đất
- Chọn đất: Nên chọn đất canh tác cách xa khu công nghiệp, bệnh viện, nhà máy… để tránh nguồn nước ô nhiễm. Đất trồng cần tơi xốp, giàu mùn, tầng canh tác dày, thoát nước tốt.
- Vệ sinh vườn: Dọn sạch tàn dư thực vật từ vụ trước, rải vôi và cày xới kỹ sâu khoảng 20-25cm. Ở những vườn đã trồng bắp cải, cần xử lý đất bằng Nebijin 0.3DP để hạn chế bệnh sưng rễ.
- Làm luống: Luống rộng 1.2m, cao 15cm (mùa khô cao 10cm), có rãnh thoát nước.
3. Trồng và chăm sóc
- Trồng cây: Trước khi trồng, nhúng rễ cây vào dung dịch Sherpa 0,1-0,15%. Trồng hai hàng kiểu nanh sấu, hàng cách hàng 45cm, cây cách cây 35cm, mật độ trồng 33.000-35.000 cây/ha. Sau khi trồng, tưới đẫm nước cho cây.
- Tưới nước: Nên tưới nước mỗi ngày 2 lần vào sáng sớm hoặc chiều mát cho đến khi cây hồi xanh. Sau đó tưới 1 ngày 1 lần. Sử dụng nguồn nước sạch, không bị ô nhiễm.
- Làm cỏ: Thường xuyên làm sạch cỏ dại trên luống, rãnh và xung quanh vườn. Kết hợp làm cỏ với vun xới cho đất được tơi xốp.
4. Phân bón
4.1. Lượng phân bón khuyến cáo cho 1 ha/vụ:
- Phân chuồng hoai: 40 m3
- Phân hữu cơ vi sinh: 1.000kg
- Vôi bột: 1.000kg
- Phân hóa học (lượng nguyên chất): 140kg N – 70kg P2O5 – 150kg K2O
Chuyển đổi lượng phân hóa học qua phân đơn hoặc NPK:
Cách 1:
- Ure: 304kg
- Super lân: 437,5kg
- KCl: 250 kg
Cách 2:
- NPK 15-5-20: 750kg
- Ure: 60kg
- Super lân: 203kg
4.2. Cách bón phân (Bón theo cách 1):
| Hạng mục | Tổng số | Bón lót | Bón thúc (Lần 1: 10NST | Lần 2: 25NST | Lần 3: 45NST | Lần 4: 65NST) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Phân chuồng | 40 m3 | 40 m3 | ||||
| Hữu cơ vi sinh | 1.000 kg | 1.000 kg | ||||
| Vôi | 1.000 kg | 1.000 kg | ||||
| Urê | 304 kg | 54 kg | 30 kg | 50 kg | 70 kg | 100 kg |
| Lân super | 437,5 kg | 337,5 kg | 100 kg | |||
| Kali | 250 kg | 100 kg | 50 kg | 100 kg |
Bón theo cách 2:
| Hạng mục | Tổng số | Bón lót | Bón thúc (Lần 1: 10NST | Lần 2: 25NST | Lần 3: 45NST | Lần 4: 65NST) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Phân chuồng | 40 m3 | 40 m3 | ||||
| Hữu cơ vi sinh | 1.000 kg | 1.000 kg | ||||
| Vôi | 1.000 kg | 1.000 kg | ||||
| Urê | 60 kg | 40 kg | 20 kg | |||
| Lân super | 203 kg | 203 kg | ||||
| NPK 15-5-20 | 750 kg | 150 kg | 80 kg | 140 kg | 180 kg | 200 kg |
Lưu ý:
- Phân bón lá sử dụng theo khuyến cáo in trên bao bì.
- Chỉ sử dụng các loại phân bón có tên trong Danh mục phân bón được phép sản xuất, kinh doanh và sử dụng tại Việt Nam.
Phần III. Sâu hại và biện pháp phòng trừ
1. Sâu tơ (Plutella xylostella)
Sâu tơ trên cải bắp
- Đặc điểm gây hại: Sâu tơ là loại sâu hại nguy hiểm nhất trên cây cải bắp. Chúng xuất hiện quanh năm. Sâu non gặm nhấm lá tạo thành rãnh, sâu lớn ăn toàn bộ biểu bì lá, gây ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng rau.
- Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng, luân canh cây trồng khác họ, trồng xen cà chua, hành, tỏi,… để xua đuổi bướm. Nuôi thả ong ký sinh, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi cần thiết.
2. Rệp (Brevicolyne brassicae)
- Đặc điểm gây hại: Rệp chích hút nhựa cây, làm lá bị xoăn, héo và vàng úa.
- Biện pháp phòng trừ: Tưới nước giữ ẩm cho cây, sử dụng các loại thuốc đặc trị rệp.
3. Sâu xanh bướm trắng (Pieris rapae)
- Đặc điểm gây hại: Sâu non ăn lá, để lại màng lá trắng mỏng, sâu lớn ăn khuyết lá, làm cây xơ xác.
- Biện pháp phòng trừ: Bắt bướm, ngắt nhộng, vệ sinh đồng ruộng, luân canh cây trồng.
4. Bọ nhảy (Phyllotrera spp.)
- Đặc điểm gây hại: Trưởng thành ăn lá, sâu non ăn rễ khiến cây còi cọc, héo và chết.
- Biện pháp phòng trừ: Làm đất kỹ trước khi trồng, luân canh cây trồng khác họ, phun thuốc khi cần thiết.
5. Sâu xám (Agrotis ypsilon)
- Đặc điểm gây hại: Sâu non gặm nhấm lá, sâu lớn cắn đứt gốc cây.
- Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng, bắt sâu bằng tay, sử dụng thuốc BVTV.
6. Sâu khoang (Spodoptera sp.)
- Đặc điểm gây hại: Sâu non gặm nhấm lá, tập trung thành ổ.
- Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng, bắt sâu bằng tay, sử dụng thuốc BVTV.
Phần IV. Bệnh hại và biện pháp phòng trừ
1. Bệnh lở cổ rễ (Rhizoctonia solani)
- Triệu chứng: Cây yếu, bắp nhỏ, héo và chết, bắp bị thối khô.
- Nguyên nhân: Nấm Rhizoctonia solani.
- Biện pháp phòng trừ: Luân canh cây trồng, sử dụng thuốc BVTV đặc trị.
2. Bệnh thối gốc (Phoma ligam)
- Triệu chứng: Xuất hiện vết nứt thối trũng trên gốc thân, lá, cây héo và đổ.
- Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh vườn, luân canh cây trồng, tiêu hủy cây bệnh, sử dụng thuốc BVTV.
3. Bệnh cháy lá vi khuẩn (Xanthomonas campestris)
- Triệu chứng: Vết bệnh màu vàng hình chữ V trên rìa lá, lan dần vào giữa lá.
- Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh vườn, luân canh cây trồng, sử dụng thuốc BVTV.
4. Bệnh thối nhũn (Erwinia carotovora)
- Triệu chứng: Xuất hiện đốm mọng nước trên cuống lá, sau đó thối nhũn.
- Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh vườn, luân canh cây trồng, bón phân cân đối, sử dụng thuốc BVTV.
5. Bệnh đốm vòng (Alternaria brassicae Sace)
- Triệu chứng: Xuất hiện chấm nhỏ màu đen trên lá, sau lan rộng thành hình tròn, màu nâu.
- Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh vườn, xử lý hạt giống bằng nước nóng, sử dụng thuốc BVTV.
6. Bệnh thối hạch (Sclerotinia sclerotirum)
- Triệu chứng: Cây con bị thối nhũn gốc, cây lớn bị thối nhũn lá, thân.
- Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh vườn, luân canh cây trồng, bón phân cân đối, sử dụng thuốc BVTV.
7. Bệnh sưng rễ (Plasmodiophora brassicae.W)
Bệnh sưng rễ trên cải bắp
- Triệu chứng: Rễ cây bị sưng phồng, cây còi cọc, lá biến màu xanh bạc, héo rũ.
- Nguyên nhân: Nấm Plasmodiophora brassicae.W.
- Phòng trừ: Chọn giống kháng bệnh, xử lý đất trước khi trồng, luân canh cây trồng, bón vôi nâng cao độ pH đất.
Phần V. Phòng trừ dịch hại tổng hợp (IPM)
Để bảo vệ cây trồng một cách hiệu quả và bền vững, bà con nên áp dụng biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp IPM với 4 biện pháp chính:
- Biện pháp canh tác: Vệ sinh đồng ruộng, luân canh cây trồng, chọn giống kháng bệnh, bón phân cân đối.
- Biện pháp sinh học: Hạn chế sử dụng thuốc hóa học, bảo vệ thiên địch, sử dụng chế phẩm sinh học.
- Biện pháp vật lý: Tiêu hủy cây bệnh, sử dụng bẫy màu vàng, bẫy Pheromone, lưới chắn côn trùng.
- Biện pháp hóa học: Sử dụng thuốc BVTV khi thật cần thiết theo nguyên tắc 4 đúng.
Phần VI. Thu hoạch, phân loại và xử lý bảo quản sau thu hoạch
1. Thu hoạch
Sau khi trồng 90-110 ngày, bà con có thể thu hoạch cải bắp.
Dấu hiệu nhận biết cải bắp đã đến thời điểm thu hoạch:
- Bắp đã cuốn chắc, chặt.
- Mặt bắp mịn, lá xếp phẳng và căng.
- Gốc chuyển sang màu trắng đục hay trắng sữa.
Lưu ý khi thu hoạch:
- Nên thu hoạch vào lúc sáng sớm hoặc buổi chiều.
- Chặt cao sát thân bắp.
- Loại bỏ lá ngoài.
2. Bảo quản
- Bảo quản ở nhiệt độ phòng (20°C), thoáng khí và tối trong 7-10 ngày.
- Bảo quản ở nhiệt độ 10°C, ẩm độ 95-98% trong 2-3 tháng.
Lời kết
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bà con những thông tin hữu ích về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cải bắp. Chúc bà con áp dụng thành công và thu hoạch được vụ mùa bội thu! Đừng quên để lại bình luận chia sẻ kinh nghiệm hoặc đặt câu hỏi cho chúng tôi ở phần bình luận bên dưới nhé!
