Nấm mộc nhĩ – cái tên quen thuộc trong bữa ăn của người Việt, không chỉ thơm ngon mà còn bổ dưỡng. Vậy bạn đã bao giờ nghĩ đến việc tự tay trồng nấm mộc nhĩ ngay tại nhà? Đừng lo, bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết kỹ thuật trồng nấm mộc nhĩ trên gỗ, giúp bạn thu hoạch những tai nấm tươi ngon, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
Đặc điểm chung của nấm mộc nhĩ
Nấm mộc nhĩ (tên khoa học: Auricularia auricula) thường mọc tự nhiên trên thân gỗ mục trong rừng, đặc biệt vào mùa mưa ẩm. Loại nấm này có hình dạng độc đáo như tai người, khi non có dạng keo, khi già chuyển sang dạng sừng. Điểm thú vị là chúng có thể “hồi sinh” về hình dạng ban đầu khi gặp ẩm.
Không chỉ thơm ngon, mộc nhĩ còn được biết đến là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, hỗ trợ điều trị các bệnh về đường ruột.
Thời vụ và điều kiện nuôi trồng nấm mộc nhĩ
Để nấm mộc nhĩ phát triển tốt nhất, bạn cần nắm rõ thời vụ và điều kiện môi trường thích hợp.
1. Thời vụ:
- Miền Bắc: Tháng 3 đến tháng 7 dương lịch
- Miền Nam: Có thể trồng quanh năm
2. Điều kiện môi trường:
- Nấm mộc nhĩ ưa ẩm và nóng.
- Nhiệt độ lý tưởng để nấm phát triển là từ 25-32 độ C.
- Độ ẩm không khí từ 85-90%.
Kỹ thuật chọn gỗ trồng nấm mộc nhĩ
Việc chọn gỗ đóng vai trò quan trọng, quyết định đến năng suất và chất lượng nấm. Dưới đây là một số lưu ý khi chọn gỗ:
1. Loại gỗ:
- Ưu tiên các loại gỗ lá rộng, mềm, có nhựa mủ, không chứa tinh dầu.
- Một số loại gỗ thường dùng: Trẩu, Sung, Vả, Mít, Bồ đề, Si, Giâu gia xoan, Cao su, Sau sau,…
2. Đường kính gỗ:
- Nên chọn gỗ có đường kính từ 5cm trở lên.
- Khúc gỗ lý tưởng có đường kính từ 15-20cm.
3. Trạng thái gỗ:
- Có thể trồng trên cây tươi hoặc cây đã chặt 5-7 ngày.
- Không sử dụng gỗ đã khô lâu ngày.
- Tránh làm dập, bong vỏ gỗ khi chặt.
"Gỗ trồng nấm mộc nhĩ"
Hình ảnh: Gỗ trồng nấm mộc nhĩ
Chuẩn bị dụng cụ trồng nấm mộc nhĩ
Trước khi bắt tay vào trồng nấm, bạn cần chuẩn bị đầy đủ dụng cụ sau:
- Búa chuyên dụng hoặc máy khoan (đường kính mũi khoan 1,5-2cm).
- Bình tưới nước.
- Bao tải gai hoặc chiếu cũ (đã giặt sạch, phơi khô) để che phủ.
"Dụng cụ trồng nấm"
Hình ảnh: Dụng cụ trồng nấm
Hướng dẫn chi tiết cách trồng nấm mộc nhĩ trên gỗ
Bước 1: Xử lý gỗ
- Cắt gỗ thành từng đoạn dài 1-1,2m.
- Nhúng hai đầu đoạn gỗ vào dung dịch nước vôi 1% để phòng nấm mốc.
- Bôi nước vôi vào các vết xây xát trên thân gỗ.
Bước 2: Đục lỗ và tra giống
- Dùng búa hoặc máy khoan tạo lỗ trên thân gỗ, mỗi lỗ cách nhau 10-15cm, các hàng lỗ cách nhau 10cm và so le.
- Lưu ý các lỗ cách mép đoạn gỗ 5-7cm.
- Cho giống nấm vào 2/3 chiều sâu của lỗ.
- Dùng phoi gỗ đậy lên, có thể dùng xi măng hoặc đất sét trộn 2% vôi tôi miết vào miệng lỗ để tránh nấm mốc.
Bước 3: Ủ gỗ
- Xếp gỗ đã cấy giống nơi sạch sẽ, thoáng mát, có thể xếp theo kiểu cũi lợn hoặc hình khối cao 1,5m.
- Phủ bao tải hoặc chiếu cũ đã chuẩn bị lên trên, tưới nước giữ ẩm lớp phủ.
- Tránh tưới quá nhiều nước làm chết giống.
- Đảo gỗ 7 ngày/lần, đảo từ trên xuống dưới để đảm bảo độ ẩm đồng đều.
- Sau 15 ngày, kiểm tra xem giống đã loang ra hay chưa bằng cách cưa đầu gỗ. Nếu sợi nấm loang kín, gỗ có màu trắng và mùi thơm là đạt yêu cầu.
Bước 4: Chuyển sang giai đoạn chăm sóc
- Sau 20-25 ngày ủ, ngâm gỗ trong nước 12 tiếng, sau đó vớt lên, dùng búa gõ vào hai đầu khúc gỗ để tạo độ thông thoáng.
- Xếp gỗ dựng đứng hoặc dựa vào giá đỡ, cách nhau 4-6cm.
Chăm sóc và thu hái nấm mộc nhĩ
1. Chăm sóc:
- Tưới nước thường xuyên, giữ độ ẩm không khí trong nhà trồng khoảng 90%.
- Đảo gỗ 15 ngày/lần để đảm bảo độ ẩm đồng đều cho khúc gỗ.
2. Thu hái:
- Chọn những tai nấm to, mép xoăn hái trước, những tai nhỏ để lại cho phát triển.
- Thời gian thu hái liên tục trong 30-45 ngày.
- Khi quả thể nhỏ, cuống nấm dài, ngừng thu hái, tuốt sạch, ủ nấm lần 2 và lặp lại các bước như trên.
- Sau khi thu hoạch lần 2, tiếp tục ủ nấm lần 3. Quá trình thu hái kéo dài khoảng 6-8 tháng.
"Thu hoạch nấm"
Hình ảnh: Thu hoạch nấm
Năng suất và hiệu quả kinh tế khi trồng nấm mộc nhĩ
1. Năng suất:
Nếu thực hiện đúng kỹ thuật, năng suất nấm mộc nhĩ đạt 20-25kg khô/1m3 gỗ.
2. Hiệu quả kinh tế:
- Chi phí: 1m3 gỗ tạp khoảng 80.000đ, giống nấm 32.000đ, nước tưới và vật liệu khác 20.000đ. Tổng chi phí: 132.000đ.
- Thu nhập: 20kg mộc nhĩ khô bán được 500.000đ.
- Lợi nhuận: 1m3 gỗ thu được 368.000đ (chưa trừ công lao động).
Với 1-2 lao động, tận dụng không gian, mặt bằng, mỗi hộ gia đình có thể trồng 30m3 gỗ tạp, thu về hơn 10 triệu đồng mỗi vụ.
Phòng trừ sâu bệnh hại nấm mộc nhĩ
1. Sâu hại: Kiến, chuột hay đục phá giống nấm. Cần có biện pháp ngăn chặn và xua đuổi.
2. Bệnh hại:
- Nấm mốc xanh: Gặp khi nhà trồng ẩm ướt, kém vệ sinh. Phòng bệnh bằng cách rửa nhà bằng nước vôi đặc, không để nước đọng nền nhà.
3. Một số vấn đề thường gặp:
- Nấm chỉ ra quả thể xung quanh khu vực cấy giống: Do thời gian ủ gỗ chưa đủ, gỗ quá khô. Khắc phục bằng cách vặt hết quả thể và tiếp tục ủ gỗ.
- Xuất hiện nấm lạ: Do vệ sinh kém khi cấy giống. Khắc phục bằng cách quét nước vôi 1% lên đầu gỗ.
- Vỏ gỗ bong tróc: Do va đập mạnh khi chặt, thời gian thu hái quá lâu. Cần cho gỗ nghỉ bằng cách ngừng tưới nước, sau đó tưới lại để thu nấm.
- Mộc nhĩ chỉ ra một bên khúc gỗ: Do tưới nước không đều.
- Mộc nhĩ lên nhiều nhưng thối: Do côn trùng, vi khuẩn gây bệnh. Rửa sạch gỗ, ngừng tưới nước 7-10 ngày để hạn chế bệnh.
Lời kết
Trồng nấm mộc nhĩ trên gỗ là mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với nhiều hộ gia đình. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những kiến thức bổ ích về kỹ thuật trồng và chăm sóc nấm mộc nhĩ. Hãy bắt tay vào trồng và chia sẻ thành quả của bạn với “Nongnghiepvietnam.org”!
