Là một người con của đất vườn miền Tây, tôi hiểu rõ niềm vui của bà con khi chứng kiến những trái sầu riêng căng mọng, thơm ngon. Thế nhưng, niềm vui ấy sẽ tan biến khi vườn sầu riêng yêu quý của chúng ta bị bệnh xì mủ tấn công.
Vậy làm cách nào để nhận biết và điều trị bệnh xì mủ một cách hiệu quả? Hôm nay, hãy cùng Nongnghiepvietnam.org tìm hiểu nhé!
Nguyên nhân gây bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Kẻ thù giấu mặt gây ra bệnh xì mủ trên cây sầu riêng chính là nấm Phytophthora palmivora. Loại nấm này có thể tấn công cây sầu riêng ở bất kỳ giai đoạn nào, từ vườn ươm cho đến khi cây trưởng thành.
Gió và nước là hai con đường chính giúp nấm P. palmivora lây lan. Điều đáng lo ngại là bào tử nấm có thể “ngủ đông” trong đất đến 6 năm và “thức giấc” khi gặp điều kiện thuận lợi như mưa nhiều, gió to. Vườn càng ngập úng lâu, áp lực bệnh càng lớn.
Bệnh xì mủ cây sầu riêng biểu hiện trên rễ
Hình ảnh nấm Phytophthora palmivora gây bệnh xì mủ trên rễ sầu riêng
Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng góp phần tạo điều kiện cho nấm phát triển mạnh:
- Lạm dụng phân hóa học: Giết chết vi sinh vật có lợi trong đất, đặc biệt là nấm Trichoderma – khắc tinh của nấm P. palmivora.
- Mô thấp, thoát nước kém: Tạo điều kiện cho rễ bị ngập úng, tổn thương và tạo cơ hội cho nấm bệnh tấn công.
- Cây có vết thương hở: Do côn trùng tấn công, thiếu dinh dưỡng, kích rễ quá mức…
- Không tỉa cành: Tán cây rậm rạp, tạo độ ẩm cao cho nấm phát triển.
- Xử lý nghịch vụ: Làm suy giảm sức đề kháng của cây.
Triệu chứng của bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Nấm P. palmivora có thể tấn công mọi bộ phận của cây sầu riêng, từ rễ, thân, cành, lá cho đến quả.
Triệu chứng trên rễ
- Rễ non bị thối đen, chết dần.
- Cây phát triển chậm, còi cọc.
Triệu chứng trên thân và cành
- Xuất hiện những vết thấm nước, đổi màu khác thường trên thân cây.
- Vỏ cây chảy nhựa màu nâu.
- Cạo lớp vỏ bị bệnh, thấy phần gỗ bên trong có màu sẫm.
Bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Hình ảnh bệnh xì mủ trên thân cây sầu riêng
Triệu chứng trên lá
- Xuất hiện những đốm nhỏ màu nâu đen, giống như bị bỏng.
- Vết bệnh lan nhanh, khiến lá chuyển sang màu vàng úa, sau đó chuyển sang màu nâu, héo và rụng.
Bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Hình ảnh bệnh xì mủ trên lá sầu riêng
Triệu chứng trên quả
- Trên vỏ quả xuất hiện những chấm nhỏ màu nâu đen.
- Vết bệnh phát triển thành hình tròn hoặc loang lổ, khiến quả bị thối.
- Quả rụng sớm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất.
Bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Hình ảnh bệnh xì mủ trên quả sầu riêng
Các biện pháp phòng ngừa bệnh xì mủ sầu riêng
Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Áp dụng các biện pháp phòng ngừa kịp thời sẽ giúp bà con bảo vệ vườn sầu riêng hiệu quả:
Kỹ thuật canh tác
- Làm mô cao, thoát nước tốt: Mô cao từ 1-1.5m, có rãnh thoát nước để tránh ngập úng.
- Tăng cường bón phân hữu cơ: Sử dụng phân chuồng hoai mục, phân xanh, phân vi sinh… kết hợp với nấm đối kháng Trichoderma.
- Quét vôi quanh gốc: Sử dụng vôi bột pha loãng quét lên gốc cây từ mặt đất lên cao khoảng 1m để ngăn nấm xâm nhập. Nên quét vào cuối mùa nắng hoặc đầu mùa mưa.
- Tỉa cành, tạo tán: Tạo độ thông thoáng, giảm độ ẩm trong vườn.
- Vệ sinh vườn thường xuyên: Thu gom, tiêu hủy tàn dư thực vật.
- Bón phân cân đối: Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là trung vi lượng vào mùa mưa.
Quét thuốc trị xì mủ trên cây sầu riêng
Hình ảnh quét vôi phòng bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Biện pháp hóa học
- Tưới thuốc phòng bệnh định kỳ: Sử dụng các hoạt chất như Metalaxyl, Mefenoxam, Dimethomorph, Fosetyl Aluminium, Mancozeb… pha loãng theo hướng dẫn trên bao bì và tưới quanh gốc theo đường kính tán cây.
- Thời điểm tưới: Nên tưới vào đầu và cuối mùa mưa, khi cây từ 2 năm tuổi trở lên.
Cách trị bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Khi phát hiện cây sầu riêng bị bệnh xì mủ, bà con cần nhanh chóng áp dụng các biện pháp sau đây:
Bước 1: Nhận diện và làm khô vết bệnh
- Phun ướt đẫm thuốc trị bệnh lên toàn bộ cây để hạn chế nấm lây lan.
- Các hoạt chất thường được sử dụng: Metalaxyl, Mefenoxam, Dimethomorph, Fosetyl Aluminium, Mancozeb…
- Thời điểm phun: Sáng sớm hoặc chiều mát.
Bước 2: Cắt, cạo bỏ phần bị bệnh
- Dùng dao sạch cạo bỏ phần vỏ bị bệnh, đem ra khỏi vườn tiêu hủy.
- Lưu ý: Vệ sinh dụng cụ trước khi sử dụng cho cây khác để tránh lây lan.
Bước 3: Quét thuốc
- Sử dụng Metalaxyl, Dimethomorph, Fosetyl Aluminium hoặc thuốc gốc đồng pha loãng theo tỷ lệ 100g/1.5-2 lít nước, quét đẫm lên vết thương.
- Sau 1 tuần, quét lại lần 2 nếu vết bệnh nặng.
- Lưu ý: Nên thay đổi hoạt chất so với lần quét đầu tiên.
Bước 4: Xới đất quanh mô, moi rễ và tưới gốc
- Xới nhẹ lớp đất mặt quanh gốc cây.
- Quét thuốc cho các rễ lớn.
- Tưới thuốc lên nền đất đã xới, có thể phối hợp với thuốc diệt tuyến trùng.
- Lặp lại lần 2 đối với cây bị bệnh nặng hoặc moi rễ nhiều.
Phục hồi cây sầu riêng sau khi điều trị bệnh xì mủ
Bón phân
- Phun qua lá: Amino acid, vi lượng.
- Tưới gốc: Phân bón kích rễ (Cytoroot, Cyto Forfarmer), nấm Trichoderma.
Tưới nước
- Hạ mực thủy cấp, đảm bảo thoát nước tốt.
- Trong 10 năm đầu, mực thủy cấp lý tưởng là 60-80cm. Sau đó, có thể giảm dần tùy vào điều kiện đất đai và sự phát triển của bộ rễ.
Mực thủy cấp ở vườn sầu riêng
Hình ảnh: Mực thủy cấp ở vườn sầu riêng
Những lưu ý quan trọng
- Không nên phun phân bón lá chứa đạm khi cây đang bị bệnh.
- Không nên bón phân hóa học khi rễ chưa phục hồi.
- Sau khi bón phân hữu cơ 7-10 ngày, có thể xem xét bổ sung NPK 33-11-11 (pha loãng 1-2g/lít nước).
Một số loại thuốc trị bệnh xì mủ hiệu quả
Dưới đây là một số loại thuốc trị bệnh xì mủ sầu riêng phổ biến và được nhiều nhà vườn tin dùng. Bà con có thể tham khảo để lựa chọn loại thuốc phù hợp:
- Metalaxyl (Metalaxyl M, Mefenoxam): Thuốc trừ nấm phổ rộng, lưu dẫn mạnh, hấp thu qua rễ, thân, lá.
- Dimethomorph: Ức chế sự phát triển của nấm P.palmivora, lưu dẫn mạnh.
- Fosetyl Aluminum: Phổ tác dụng rộng, kích thích hệ thống miễn dịch của cây.
- Phosphonate: Cung cấp lân và kali, kích thích hệ miễn dịch, ngăn chặn nấm hình thành bào tử.
- Gốc đồng: Tiếp xúc, phổ rộng, phá vỡ cơ chế hô hấp của nấm.
- Mancozeb: Phổ tác dụng rộng, ức chế sự nảy mầm của nấm bệnh.
Lời kết
Trên đây là những chia sẻ về cách phòng trị bệnh xì mủ trên cây sầu riêng. Hy vọng bài viết đã mang đến những kiến thức bổ ích cho bà con.
Nongnghiepvietnam.org luôn đồng hành cùng bà con nông dân. Hãy chia sẻ bài viết này đến bạn bè và đừng quên để lại bình luận bên dưới để cùng trao đổi kinh nghiệm trồng sầu riêng nhé!
